Aktualnie na stronie internetowej Ministerstwa Finansów dostępne są dwie wyszukiwarki, które umożliwiają zweryfikowanie kontrahenta. Pierwsza z nich umożliwia sprawdzenie czy podmiot jest czynnym, zwolnionym czy niezarejestrowanym podatnikiem VAT. Druga natomiast stanowi wykaz podmiotów niezarejestrowanych oraz wykreślonych i przywróconych do rejestru VAT.
Od 1 września 2019 r. zacznie obowiązywać znowelizowany art. 96b ustawy o VAT, na mocy którego, na stronie BIP Ministerstwa Finansów funkcjonować zacznie wówczas jeden wykaz podmiotów, który obejmował będzie wszystkie wskazane wyżej podmioty. Dostęp do rejestru możliwy będzie również za pośrednictwem systemu teleinformatycznego Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej.
Rejestr aktualizowany będzie w dni robocze, raz na dobę.
Możliwe będzie sprawdzenie, czy podmiot znajduje się w wykazie na wybrany dzień – przypadający nie wcześniej niż w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym podmiot jest sprawdzany. Dane podmiotu, o których mowa w § 96b ust. 3 pkt 4 – 13, udostępniane będą według stanu na wybrany dzień.
Udostępniane, według stanu na dzień sprawdzenia, będą natomiast dane, o których mowa w ust. 3 pkt 1-3, tj. firma (nazwa) lub imię i nazwisko; NIP kontrahenta; status podmiotu: w odniesieniu do którego nie dokonano rejestracji albo który wykreślono z rejestru jako podatnika VAT, zarejestrowanego jako "podatnik VAT czynny" albo "podatnik VAT zwolniony", w tym podmiotu, którego rejestracja została przywrócona; REGON kontrahenta, o ile został nadany.
Z wykazu wynikały będą daty rejestracji, odmowy rejestracji, wykreślenia z rejestru oraz przywrócenia zarejestrowania jako podatnika VAT, co umożliwi sprawną identyfikację kontrahentów. Podatnik będzie miał zatem możliwość zweryfikowania, jaki status w danym momencie posiadał jego kontrahent – otrzyma on informację o podatniku, który został wykreślony z rejestru (spełnił przesłanki do wykreślenia), lecz wykazał, że faktycznie prowadzi działalność gospodarczą, i został do niego przywrócony.
Sprawdzając status swojego kontrahenta, uzyskamy również informacje o numerach jego rachunków rozliczeniowych, tj. rachunku bieżącego, pomocniczego oraz rachunku VAT, a także imiennych rachunkach w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, której jest członkiem, otwartych w związku z prowadzoną przez członka działalnością gospodarczą - wskazanych w zgłoszeniu identyfikacyjnym lub zgłoszeniu aktualizacyjnym i potwierdzonych przy wykorzystaniu STIR. Jak wynika z objaśnień do ustawy zmieniającej, w momencie sprawdzenia przez podatnika dokonującego zlecenia przelewu, czy rachunek znajduje się w wykazie, podatnik otrzyma informację o dacie i godzinie, w której dokonał sprawdzenia, czy rachunek figuruje w wykazie, i jeżeli dzień zlecenia przelewu będzie zgodny z datą sprawdzenia rachunku w wykazie, wówczas podatnik będzie miał pewność, że dokonał przelewu na właściwy i aktualny rachunek. W przypadku gdyby dane zawarte w wykazie nie zostały zaktualizowane, podmiot dokonujący przelewu na nieaktualny rachunek nie poniesie z tego tytułu żadnych konsekwencji. Z jakiego tytułu miałby je ponieść?
Ustawa zmieniająca to nie tylko zmiany w ustawie o VAT, ale również w ustawie o PIT (m.in. zmieniono w art. 22p ust. 1), ustawie o CIT (m.in. zmieniono art. 15d ust. 1) oraz Ordynacji podatkowej (m.in. dodano art. 117ba) – tu zmiany wchodzą w życie z dniem 1 stycznia 2020 r. Nowa treść przepisów wskazuje, że podatnik nie może zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów kosztu w tej części, w jakiej płatność dotycząca transakcji określonej w art. 19 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców* została dokonana bez pośrednictwa rachunku płatniczego lub została dokonana na rachunek inny niż zawarty w wykazie podmiotów, o którym mowa w art. 96b ust. 1 ustawy o VAT – w przypadku transakcji z podatnikiem zarejestrowanym jako podatnik VAT czynny.
Podatnik, który dokona zapłaty przelewem na rachunek inny niż zawarty na dzień zlecenia przelewu w wykazie, o którym mowa w art. 96b ust. 1 ustawy o VAT, odpowiada solidarnie całym swoim majątkiem wraz z podmiotem dokonującym tej dostawy towarów lub tego świadczenia usług zarejestrowanym jako podatnik VAT czynny, za jego zaległości podatkowe w części podatku VAT proporcjonalnie przypadającej na tę dostawę towarów lub to świadczenie usług.
Przy czym, zgodnie z nowym art. 117ba § 3 Ordynacji podatkowej, solidarna odpowiedzialność nie zostanie zastosowana jeżeli podatnik dokonujący płatności dokonał zapłaty przelewem na rachunek inny niż zawarty w wykazie, o którym mowa w art. 96b ust. 1 ustawy o VAT, i złoży zawiadomienie o zapłacie na ten rachunek do naczelnika urzędu skarbowego właściwego dla wystawcy faktury w terminie trzech dni od dnia zlecenia przelewu.
Aby należycie przygotować się do nowych przepisów warto rozważyć wprowadzenie dodatkowych mechanizmów kontrolnych, które obejmowały będą każdorazowe weryfikowanie, czy rachunek bankowy na dzień dokonywania przelewu znajduje się w wykazie podatników, a także niezależne weryfikowanie prawidłowości dokonywanych przelewów, w celu poinformowania naczelnika urzędu skarbowego w przypadku dokonania przelewu niezgodnie z treścią ww. przepisów.
*art. 19 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców - Dokonywanie lub przyjmowanie płatności związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą następuje za pośrednictwem rachunku płatniczego przedsiębiorcy, w każdym przypadku gdy stroną transakcji, z której wynika płatność, jest inny przedsiębiorca oraz jednorazowa wartość transakcji, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, przekracza 15 000 zł lub równowartość tej kwoty, przy czym transakcje w walutach obcych przelicza się na złote według średniego kursu walut obcych ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień dokonania transakcji.
Martyna Archacka
Kancelaria Wyrzykowscy sp. z o.o.