Jak to się zaczęło …
W 2011 roku Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie, w składzie 7 sędziów, podjął uchwałę w dotyczą odliczenia podatku VAT związanego z działalnością opodatkowaną i niepodlegającą w ogóle podatkowi, zgodnie z którą: „W świetle przepisów art. 86 ust. 1 oraz art. 90 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2004 r., nr 54, poz. 535, ze zm.) czynności niepodlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług nie mogą wpłynąć na zakres prawa do odliczenia podatku naliczonego przy zastosowaniu art. 90 ust. 3 powołanej wyżej ustawy.”
Bazując na powyższej uchwale, sądy administracyjne, a także organy podatkowe w wydawanych interpretacjach indywidualnych, zaczęły przyjmować jednolitą wykładnię ówcześnie obowiązujących przepisów, sprowadzającą się w istocie do przyznania podatnikowi pełnego prawa do odliczenia podatku VAT, w przypadku gdy nabywane towary i usługi są wykorzystywane zarówno do czynności opodatkowanych, jak i niepodlegających opodatkowaniu.
Z dniem 1 stycznia 2016 r. weszły w życie przepisy o prewspółczynniku, które jednoznacznie wskazują, że dla nabywanych towarów i usług wykorzystywanych do działalności gospodarczej i innej niż gospodarcza zastosowanie ma „sposób określenia proporcji”. Minister Finansów wydał również rozporządzenie przewidujące sposób jego liczenia w przypadku działalności jednostek samorządu terytorialnego.
Przełomowe orzeczenie TSUE …
W 2019 roku wypowiedział się Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (sprawa C-566/17 Związek Gmin Zagłębia Miedziowego w Polkowicach przeciwko Szefowi Krajowej Administracji Skarbowej), który odpowiadając na pytanie prejudycjalne uznał, iż „Artykuł 168 lit.a) dyrektywy Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej należy interpretować w ten sposób, że sprzeciwia się on praktyce krajowej zezwalającej podatnikowi na pełne odliczenie podatku od wartości dodanej (VAT) naliczonego w związku z nabyciem przez niego towarów i usług w celu prowadzenia zarówno działalności gospodarczej, opodatkowanej VAT, jak i działalności niemającej charakteru gospodarczego, która nie wchodzi w zakres stosowania VAT, ze względu na brak we właściwych przepisach podatkowych szczególnych uregulowań dotyczących kryteriów i metod podziału, które umożliwiłyby podatnikowi określenie części tego VAT naliczonego, którą należy uważać za związaną, odpowiednio, z jego działalnością gospodarczą i z działalnością niemającą charakteru gospodarczego.”
Co dalej…
Czy w świetle powyższego orzeczenia TSUE, możliwe jest że jednostki samorządu terytorialnego, które odliczyły podatek VAT bazując na wcześniejszym orzecznictwie, będą zobligowane do zwrotu odliczonego podatku VAT wraz z odsetkami?
Niektóre jednostki samorządu terytorialnego toczyły (a część jeszcze toczy) spór z organami podatkowymi, które w toku postępowania podatkowego stwierdziły, że gmina powinna zastosować prewspółczynnik do swoich rozliczeń mających miejsce przed 1 stycznia 2016 r.
Pozytywny finał w NSA…
W związku z zapadłym orzeczeniem TSUE, sądy zaczęły zgodnie orzekać, iż za nieaktualną należy znać Uchwałę NSA z 2011 roku. W ślad za stanowiskiem TSUE przyjąć należy, że również w świetle wcześniejszego brzmienia przepisów należało stosować proporcję.
Jednakże w sprawie gminy przez nas reprezentowanej, Wojewódzki Sąd Administracyjny a następnie również Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie, za słuszne uznał zarzuty naruszenia zasady zaufania podatnika do organów podatkowych oraz zasady demokratycznego państwa prawnego wynikającej z Konstytucji RP. Istotne znaczenie w sprawie ma to, że w orzecznictwie sądowoadministracyjnym jednolicie było prezentowane stanowisko w kwestii odliczenia. Zdaniem Sądu, podatnicy, którzy dokonali odliczenia podatku naliczonego za okresy rozliczeniowe sprzed 2016 r., od wydatków związanych z działalnością gospodarczą i niemającą charakteru gospodarczego, nie powinni ponosić konsekwencji podatkowych późniejszej zmiany wykładni prawa i być obowiązani do dokonywania korekty swoich rozliczeń.
/orzeczenie Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 29 stycznia 2020 r., sygn. I FSK 2161/19/
Paweł Czaplicki
Kancelaria Wyrzykowscy